ადრეული ასაკის აუტიზმი: როგორ ამოვიცნოთ და რატომ არის დროული ჩარევა მნიშვნელოვანი
აუტიზმის სპექტრის აშლილობა (ASD) ნეიროგანვითარებითი მდგომარეობაა, რომელიც ჩვეულებრივ ბავშვის ცხოვრების პირველ წლებში ვლინდება. ადრეული ასაკის აუტიზმის ამოცნობა და დროული ჩარევა გადამწყვეტია ბავშვის შემდგომი განვითარებისთვის. თუმცა, ეს ყოველთვის მარტივი არ არის — რადგან აუტიზმი „სპექტრია“, სიმპტომები სხვადასხვა ბავშვთან სხვადასხვანაირად ვლინდება.
როგორი ნიშნები შეიძლება ჰქონდეს ადრეულ ასაკში?
ბევრი მშობელი პირველ ცვლილებებს ამჩნევს 1-დან 3 წლამდე ასაკში. თუმცა სიმპტომები შეიძლება ჩვილობაშიც იგრძნობოდეს. ადრეული ნიშნებია:
- თვალებით კონტაქტის ნაკლებობა — ბავშვი იშვიათად უყურებს ადამიანებს თვალებში
- სახის გამომეტყველებაზე და ღიმილზე სუსტი რეაგირება
- გარდააბული/გამეორებადი ქცევები — მაგალითად, ხელების ფრთხიალი ან ერთი და იმავე მოძრაობის ხშირი გამეორება
- ენა ან კომუნიკაცია დაგვიანებით — არ ლაპარაკობს ასაკის შესაბამისად ან საერთოდ არ იყენებს ჟესტებს (მაგ. არ ანიშნებს რამეზე)
- სხვის მიმართ ნაკლები დაინტერესება — ბავშვი თითქოს «თავის სამყაროშია», არ ცდილობს ურთიერთობას
რატომ შეიძლება დიაგნოზი დაგვიანდეს?
ზოგჯერ სიმპტომები შედარებით მსუბუქია ან განსხვავებულად ვლინდება, რის გამოც მშობლები ან სპეციალისტებიც ჩქარობენ დასკვნების გამოტანაში. დამატებით, ზოგი ბავშვი განვითარებაში დროებით ფაზებს გადის, რაც აბნევს მშობლებს.
აუტიზმის დიაგნოსტიკა მოითხოვს დაკვირვებას, სტანდარტულ ტესტებს და გუნდის — პედიატრის, ნევროლოგის, ფსიქოლოგის და ლოგოპედის — შეფასებებს. ამიტომ პროცესს დრო სჭირდება.
რატომ არის ადრეული ჩარევა მნიშვნელოვანი?
დროულად აღმოჩენილი აუტიზმი ნიშნავს, რომ ბავშვი დროულად იღებს დახმარებას — იქნება ეს ლოგოპედიური, ქცევითი თერაპია თუ სპეციალური საგანმანათლებლო მხარდაჭერა. კვლევები აჩვენებს, რომ ადრეული ჩარევა მნიშვნელოვნად აუმჯობესებს ბავშვის კომუნიკაციის, სოციალური უნარების და ზოგად განვითარებას.
რას შეუძლია მშობელს?
- დააკვირდეს ბავშვის ქცევას და არ დააყოვნოს კონსულტაცია, თუ რაიმე უცნაურობას ამჩნევს
- ენდოს ინტუიციას — მშობლები ხშირად პირველები ამჩნევენ ცვლილებებს
- ითანამშრომლოს სპეციალისტებთან და არ შეუშინდეს დიაგნოზს — დიაგნოზი არ ნიშნავს განსაზღვრულ მომავალს, ის მხოლოდ საშუალებას გაძლევს, ბავშვს მის საჭიროებებზე მორგებული მხარდაჭერა შესთავაზო
დასკვნა:
ადრეული ასაკის აუტიზმის ამოცნობა ყოველთვის მარტივი არ არის, მაგრამ მისი დროული აღმოჩენა და ჩარევა ბავშვის განვითარებაზე უდიდეს გავლენას ახდენს. მხარდაჭერა და ინფორმაცია — ეს არის მთავარი რაც მშობელს და ბავშვს სჭირდებათ ამ გზაზე.
