ვენეციის კომისია მოსმენების კანონს „ნაჩქარევს“ უწოდებს და გადახედვას ითხოვს

ვენეციის კომისია საქართველოს ხელისუფლებას აკრიტიკებს ე.წ. მოსმენების კანონის „ნაჩქარევად“ მიღების გამო და მის გადახედვას ურჩევს.

„გადაუდებელი მოსაზრება“ ვენეციის კომისიამ „მოსმენების კანონზე“ 26 აგვისტოს გამოაქვეყნა. ის ეხება პარლამენტის მიერ 2022 წლის 7 ივნისს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსში მიღებულ ცვლილებებს, რომლითაც სამართალდამცავ უწყებებს მნიშვნელოვნად ეზრდებათ  ფარული საგამოძიებო მოქმედებების, მათ შორის, ფარული მიყურადების განხორციელების ვადები. ასევე იზრდება იმ დანაშაულების ჩამონათვალი, რომელთა გამოძიების დროსაც სამართალდამცავებს ფარული საგამოძიებო მოქმედებების ჩატარება შეუძლიათ.

პრეზიდენტმა სალომე ზურაბიშვილმა ამ კანონს 22 ივნისს ვეტო დაადო და პირველ ივლისს ვენეციის კომისიას მიმართა თავისი მოსაზრების წარმოსადგენად.

„ვენეციის კომისა თავიდანვე აღნიშნავს, რომ კომუნიკაციის თავისუფლება და პრივატულობის დაცვა არის ლიბერალური საზოგადოების ფუნდამენტური ღირებულებები. ამასთანავე, ციფრულ ეპოქაში ამ ღირებულებების პატივისცემა არის ინდიკატორი იმისა, თუ როგორ მუშაობს კონსტიტუცია პრაქტიკაში.

ამ კონტექსტში ფარული თვალთვალის ღონისძიება (რა სახის ლეგიტიმურ მიზანსაც არ უნდა ემსახურებოდეს) კანონიდან გამონაკლისად უნდა იყოს დანახული (რაც არის ამ ფუნდამენტური ღირებულებების დაცვა). ეს გამონაკლისები, საკონსტიტუციო ან საკანონმდებლო დონეზე, ფრთხილად უნდა იყოს დაწერილი და ასევე, სახელმწიფო უწყებებმა და სასამართლოებმა ვიწრო ინტერპრეტაცია უნდა მისცენ“, — აღნიშნავს ვენეციის კომისია 26 აგვისტოს გამოქვეყნებულ მოსაზრებაში.

ვენეციის კომისია მიუთითებს, რომ კანონის მიღების პროცესი უნდა იყოს გამჭვირვალე, ინკლუზიური, დემოკრატიული და ანგარიშვალდებული. ამ კრიტერიუმების დასაკმაყოფილებლად კი საზოგადოებას უნდა შეეძლოს პროცესში ჩართვა და ჰქონდეს შესაძლებლობა, განახორციელოს ცვლილება.

ვენეციის კომისია ასევე აღნიშნავს:

„საპროცესო კოდექსში შეტანილ ცვლილებებს ახლავს განმარტებითი ბარათი, მაგრამ მიუხედავად ამისა, აღნიშნული ძირითადად ეხება შემოთავაზებული ცვლილების ძალიან ზოგად მიზნებს, როგორიცაა ახალი გამოწვევები „ჰიბრიდული ომისა“ და „კიბერუსაფრთხოების“ მიმართულებით, ასევე, ისეთი დანაშაულების გამოძიების ეფექტურობის უზრუნველყოფა, რომელიც მიმართულია სახელმწიფოს წინააღმდეგ, ასევე, ტერორიზმთან, ორგანიზებულ და სხვა სახის მძიმე დანაშაულთან ბრძოლა.

უდავოდ, ეს ყველაფერი ლეგიტიმური მიზანია. იმ შემთხვევაშიც კი, თუ ყოველთვის შესაძლებელი არ არის ყველა იმ არგუმენტის დასახელება, რომელიც სახელმწიფო უსაფრთხოების საკითხებს ეხება. დოკუმენტი საკმარისად არ ხსნის ფარული საგამოძიებო ღონისძიებების შესახებ კონკრეტული ცვლილებების აუცილებლობას დღევანდელ ქართულ კონტექსტში. ტერორიზმთან ბრძოლასა და კიბერდანაშაულზე მარტივი მითითებით, ვერ აიხსნება, მაგალითად, რატომ უნდა გაფართოვდეს ფარული საგამოძიებო მოქმედებებისთვის ამჟამად დაწესებული ვადები.“