როგორია კლინიკა, სადაც პაციენტის ყველა უფლება მკაცრად დაცულია — „ჰერა 2011-ის“ გამოცდილება ხარისხის სტანდარტების დანერგვის მიმართულებით
ჯანდაცვის სერვისების განვითარებასთან ერთად მნიშვნელოვნად იზრდება ხარისხის სტანდარტებიც. ხარისხის სტანდარტი რამდენიმე კრიტერიუმით განისაზღვრება და თანამედროვე კლინიკისთვის მისი დაცვა კრიტიკულად მნიშვნელოვანია. „ჰერა 2011“ ერთ-ერთია ქართულ სამედიცინო სექტორში, რომელიც ხარისხის სტანდარტებს უმაღლეს დონეზე იცავს. კლინიკის ხარისხის მართვის სამსახურის უფროსი ნინო ჭიჭივეიშვილი ამ საკითხებზე დეტალურად გვესაუბრება.
ზოგადად, რა ძირითადი კრიტერიუმები განსაზღვრავს ჯანდაცვის სტანდარტს დღეს?
მომსახურების ხარისხი და უსაფრთხოება საერთაშორისო ჯანდაცვის სტანდარტების განმსაზღვრელი ძირითადი კრიტერიუმებია. ის შემდეგ პუნქტებს აერთიანებს: პაციენტზე ორიენტირებული ზრუნვა, პროფესიონალი კადრების კვალიფიკაცია, უწყვეტი პროფესიული განვითარება, მტკიცებულებებზე დაფუძნებული პრაქტიკა, სისტემის ეფექტური მუშაობის მუდმივი მონიტორინგი და კონტროლი.
ჯანდაცვის სტანდარტებმა დღეს ერთ მთავარ კითხვას უნდა უპასუხონ: როგორ გრძნობს თავს პაციენტი და რამდენად უსაფრთხოდ ზრუნავენ მასზე. საერთაშორისო და თანამედროვე ხარისხის სტანდარტების შესაბამისად, ხარისხიანი კლინიკა არის დაწესებულება, სადაც პაციენტი დარწმუნებულია, რომ:
- მას უსმენენ და უყურებენ, არა მხოლოდ როგორც დიაგნოზს, არამედ როგორც ადამიანს;
- სამედიცინო მომსახურება ეფუძნება სანდო ცოდნას და სწორ გადაწყვეტილებებს;
- მისი უსაფრთხოება დაცულია, სამედიცინო შეცდომა ან გადაცდომა არ მოხდება ან მისი რისკი მინიმალურია;
- არ განუვითარდება საავადმყოფოს შიდა ინფექცია;
- არ მოხდება პერსონალურ ინფორმაციის გაცემასთან დაკავშირებით გაუგებრობა;
- კლინიკაში ყველა თანამშრომელი მუშაობს კოორდინირებულად და პასუხისმგებლობით;
- პაციენტის ყველა უფლება მკაცრად დაცულია.
ზოგადად, როგორ ხდება კლინიკის ხარისხის სტანდარტის შემუშავება და დანერგვა?
სტანდარტი რომ უბრალოდ ფორმალურ დოკუმენტად არ დარჩეს, მის შემუშავებაში მთელი გუნდი უნდა ჩაერთოს. ვუყურებთ, რა გამოწვევებია პრაქტიკაში, ვესაუბრებით პერსონალს, ვითვალისწინებთ პაციენტის გამოცდილებას, დეტალურად ვსწავლობთ მომხდარ ინციდენტებს და მხოლოდ ამის შემდეგ ვადგენთ იმ წესებსა და პროცესებს, რაც რეალურ შედეგს გამოიღებს. რა თქმა უნდა, ვითვალისწინებთ სხვა საერთაშორისო კლინიკებისა და ჯანდაცვის კომპეტენტური ორგანიზაციების საუკეთესო პრაქტიკასა და გამოცდილებას, მათ რჩევებს და რეკომენდაციებს. ეს არის ცოცხალი პროცესი, რაც მხოლოდ დოკუმენტის დამტკიცებით არ სრულდება.
არსებობს თუ არა საერთო სტანდარტი? თუ თითოეული კლინიკისთვის ინდივიდუალურად ხდება შემუშავება?
საერთო სტანდარტები ნამდვილად არსებობს, მაგალითად, ასეთია ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციის (WHO), საერთაშორისო აკრედიტაციის სისტემების (როგორც JCI ან აკრედიტაცია კანადა, ) ან ეროვნული მარეგულირებელი ორგანოების მიერ დადგენილი ხარისხის ჩარჩოები. ისინი განსაზღვრავენ ძირითადი კრიტერიუმებს, როგორიცაა: პაციენტის უსაფრთხოება, კლინიკური შედეგების მონიტორინგი, ინფექციების კონტროლი, პერსონალის კვალიფიკაცია და სხვა.
თითოეულ კლინიკას შეუძლია ამ ჩარჩოებზე დაყრდნობით შეიმუშაოს თავისი შიდა პოლიტიკა და პროცედურები. სტანდარტი საყოველთაოა, მაგრამ მისი რეალიზაცია და დანერგვა ინდივიდუალურად ხდება.
მოგვიყევით „ჰერა 2011-ზე“. როგორია თქვენი კლინიკის ხარისხის სტანდარტები?
„ჰერა 2011“ ჩვენთვის მხოლოდ კლინიკა არ არის. ეს არის სივრცე, სადაც პაციენტის საჭიროებები და უსაფრთხოება ყოველთვის პირველ ადგილზე დგას. ჩვენი მიზანია, რომ ნებისმიერ ადამიანს მივაწოდოთ ზუსტი და უსაფრთხო სამედიცინო მომსახურება.
სტანდარტები ჩვენთვის ყოველდღიურ პასუხისმგებლობას ნიშნავს. ეს არის წესები, რომლითაც გუნდი მუშაობს, როგორც მედდები და ექიმები, ისე ადმინისტრაცია. ჩვენ მუდმივად ვსწავლობთ, თითოეულ პროცესის მონიტორინგს ვაწარმოებთ და არ ვეშვებით იმ იდეას, რომ „კარგი“ არასოდეს არის საკმარისი. გაუმჯობესება ყოველთვის შესაძლებელია.
ჩვენი კლინიკის ხარისხის სტანდარტები ადგილობრივ რეგულაციებსა და საერთაშორისო პრაქტიკას ეფუძნება. საერთაშორისო სტანდარტების დანერგვის პროცესში შევარჩიეთ კანადური აკრედიტაცია — Accreditation Canada, რომელიც ერთ-ერთი ყველაზე ავტორიტეტული ორგანიზაციაა მსოფლიოში. იგი მუშაობს Qmentum პროგრამის ფარგლებში, რომელიც საერთაშორისო სტანდარტებს, მტკიცებულებებზე დაფუძნებულ საუკეთესო პრაქტიკას და პაციენტზე ორიენტირებულ მიდგომას აერთიანებს.
ამ ორგანიზაციის აკრედიტაციის აღება მიუთითებს იმაზე, რომ კლინიკამ არამარტო დააკმაყოფილა მოთხოვნები, არამედ გამოავლინა ინოვაციური მიდგომები. ჩვენ გვეამაყება, რომ საქართველოში ვიყავით პირველი კლინიკა, რომელმაც არამარტო დავნერგეთ კანადური აკრედიტაციის სტანდარტები, არამედ ავიღეთ უმაღლესი შეფასება და სტანდარტების შესრულებაში პლატინის ხარისხი მოგვენიჭა.

როგორ მოხდა თქვენი სტანდარტების შემუშავება, რა გზა გაიარა, ვიდრე ისე ფორმირდებოდა, როგორითაც ახლა ხელმძღვანელობთ?
საერთაშორისო სტანდარტების შემუშავებაში კანადური აკრედიტაციის ადგილობრივ მრჩეველთა გუნდი დაგვეხმარა. პროცესში გადამწყვეტი როლი ითამაშა თავად კლინიკის თანამშრომლების აქტიურმა ჩართულობამაც.
ჩვენ ჩამოვაყალიბეთ ინტერდისციპლინარული კომიტეტი, რომელიც აქტიურად მუშაობს და ჰოლისტიკური მიდგომით მართავს ძირითად სტანდარტებს კლინიკაში.
კლინიკაში მუდმივად ხდება პაციენტის უსაფრთხოების ძირითადი კრიტერიუმების მონიტორინგი. ესენია:
- პაციენტის იდენტიფიკაცია — ვიყენებთ სამმაგ საიდენტიფიკაციო მონაცემებს, რათა თავიდან ავიცილოთ შეცდომა;
- კომუნიკაციის ეფექტურობა — მონიტორინგს ვაწარმოებთ, თუ რამდენად კარგად ხდება ზუსტი და დროული ინფორმაციის გაცვლა კლინიკურ გუნდებს შორის. ეს განსაკუთრებით ეხება პაციენტის გადაყვანის ან პასუხისმგებლობის გადაცემის საკითხს;
- მედიკამენტების უსაფრთხო გამოყენება — გვაქვს მედიკამენტების შეჯერების, გადამოწმების და მაღალი რისკის მედიკამენტების გამოყენების მკაცრი პროტოკოლები. მათი შესრულება მუდმივ რეჟიმში მოწმდება;
- ქირურგიული და ინვაზიური პროცედურების უსაფრთხო გამოყენება — ეს გულისხმობს პრინციპის „სწორი პაციენტი – სწორი პროცედურა – სწორი ადგილი“ მკაცრ დაცვას;
- დაცემის პრევენცია- ხდება დაცემის რისკების მუდმივი შეფასება და ამ რისკების დაზღვევა;
- ინფექციების კონტროლი და პრევენცია — ეს არის სტანდარტი, რომელიც ძალიან მკაცრად კონტროლდება და სწორედ ამ კონტროლის საფუძველზე კლინიკაში ფაქტობრივად არ არსებობს საავადმყოფოს შიდა ინფექციები;
- პაციენტის ჩართულობა — ჩვენს კლინიკაში პაციენტებს ეძლევათ უფლება, რომ დასვას შეკითხვები, გამოთქვას ეჭვი და ჩაერთოს თავის მოვლაში. ამისათვის ვიყენებთ პაციენტის გამოკითხვისა და საჩივრების მიღების ეფექტურ სისტემებს;
- ინციდენტების შეტყობინების სტანდარტი — სიღრმისეულად ვსწავლობთ ნებისმიერი სახის კლინიკურ თუ არაკლინიკურ ინციდენტს, ვგეგმავთ მსგავსი ინციდენტების აღმოფხვრის მექანიზმებს და ვამოწმებთ რამდენად ეფექტურად მუშაობს ისინი;
- მკაცრად ვაკონტროლებთ სამედიცინო აპარატურის მუშაობას, გვაქვს მათი შემოწმების გეგმური და არაგეგმური მონიტორინგის სისტემები;
- დანერგილი გვაქვს გადაუდებელი მდგომარეობების მართვის მზადყოფნა.
ხარისხის სტანდარტის დანერგვა არ არის ერთჯერადი პროცესი. ხარისხის შენარჩუნებას მუდმივი მუშაობა სჭირდება. როგორ ხდება „ჰერა 2011-ში“ ეს პროცესი?
ჩვენ კლინიკაში ასე ვხედავთ — ხარისხი არ არის რაღაც, რაც ერთხელ დაწერე. ეს ყოველდღიური შრომაა. ვიყენებთ როგორც შიდა კონტროლის მექანიზმებს, ე.წ. ხარისხის ინდიკატორებს, რეგულარულ ანალიზებსა და გუნდურ განხილვებს, ისე გარედან მოსულ შეფასებებს ადგილობრივი მარეგულირებელი კომისიებისგან, კანადური აკრედიტაციის ექსპერტებისგან.
ნებისმიერი ინდიკატორისთვის გვაქვს სამიზნე ნიშნული, რომელსაც ვადარებთ არა ადგილობრივ კლინიკებს, არამედ ე.წ „ბეჩმარკინგს“ ვაკეთებთ საერთაშორისო სამედიცინო ბაზარზე არსებულ საუკეთესო კლინიკებთან.
ზოგადად, რამდენად მნიშვნელოვანია პაციენტების ჩართულობა ხარისხის მართვაში? თქვენ პაციენტების ჩართულობის რა მეთოდებს იყენებთ?
დღეს ხარისხის მართვა ჯანდაცვაში მხოლოდ პროფესიონალების შიდა საქმედ აღარ განიხილება. პაციენტის აქტიური ჩართულობა მისი აუცილებელი კომპონენტია. ჩვენთვის „ჰერაში“ პაციენტი ჩვენი პარტნიორია, რადგან პაციენტმა უკეთ იცის, როგორია კლინიკის მომსახურება, სად გვრჩება ხარვეზი და რაში შეგვიძლია გავიზარდოთ.
კლინიკაში ყველგან არის განთავსებული პაციენტთა ანონიმური კითხვარების QR კოდები, სადაც ნებისმიერ მათგანს აზრის დაფიქსირება შეუძლია. პარალელურად, გვაქვს საჩივრების ყუთი, ვებგვერდზე კი ანონიმურად შეფასების გაზიარების შესაძლებლობა. უკუკავშირის ეს სისტემები მუდმივად კონტროლდება და ხდება მიღებული ინფორმაციის ანალიზი, დეტალური განხილვა.
ჩვენი უმნიშვნელოვანესი ცვლილებები სწორედ პაციენტების გამოცდილების საფუძველზე დავნერგეთ.
ასევე გვყავს ჩვენი პაციენტების საბჭო. საბჭო გვაძლევს რეკომენდაციებს პაციენტის მომსახურების საკითხებში. ეს საშუალებას გვაძლევს მაქსიმალურად პაციენტზე მორგებული სერვისები შევთავაზოთ. ისინი ყოველთვიურად იკრიბებიან და მსჯელობენ ჩვენი კლინიკის სხვადასხვა მნიშვნელოვან საკითხებზე. ეს საკმაოდ კარგი პრაქტიკაა კლინიკებისათვის, რომ პაციენტების ინტელექტუალური რესურსი განვითარებისათვის გამოიყენონ.
სამომავლოდ როგორ გესახებათ კლინიკის ხარისხის განვითარება?
ჩვენი მიზანია, „ჰერა 2011“ იყოს კლინიკა, სადაც პაციენტი გრძნობს სითბოს, პროფესიონალიზმს და ნდობას. მომავალში გვინდა, კიდევ უფრო დავიხვეწოთ და შევქმნათ კიდევ უფრო უსაფრთხო, ეთიკური, ჰუმანური და მოწინავე გარემო.